تفاوت فرش و قالی؛ آشنایی با بهترین فرش ماشینی و دستباف

فرش نوعی پوشش است که معمولا برای کف استفاده می‌شود. زیر بخش‌های مختلفی دارد که با نام های: قالی، قالیچه، گلیم، جاجیم، زیلو، پلاس و غیره نامگذاری شده‌اند. هر کدام از این نام‌ها بیانگر طرح و جنس بافت مشخصی می‌باشد. اغلب نامی که برای این زیرانداز می‌شنوید فرش و قالی است.در این مطلب با انواع قالی و انواع فرش ماشینی و دستباف آشنا می‌شوید.

تفاوت فرش و قالی چیست؟

فرش یک کلمه‌ی کلی است که به زیر انداز گفته می شود. قالی هم همان فرش ماشینی و فرش دستبافی هست که به نام فرش یا قالی صدا می زنیم. قالی در ابعاد کوچیکتر را نیز قالیچه می گوییم.

انواع فرش

در خانه های ایرانی اکثر افراد از فرش برای پوشاندن کف منزل استفاده می کنند. حتی افرادی که از مبل استفاده میکنند، در و سط خانه خود یک فرش مناسبی پهن می کنند. فرش ها در ابعاد و اندازه های مختلفی تولید می شوند تا بتوانید آن را در فضاهای مختلفی استفاده کنید.

 فرش فقط در ایران استفاده نمی شود ولی به علت اینکه تولید کننده و بافنده های بسیار ماهری در ایران فرش بافی انجام می دهند ایران مهد تولید فرش است. ایران فرش های بسیار زیبایی به سایر نقاط جهان  صادر می کند. 

انواع فرش از نظر بافت از نظر بافت می توان فرش ها را به دو دسته تقسیم کرد:  

فرش دستباف :

فرش دستباف همانطور که از نامش پیدا است توسط دست بدون استفاده از تجهیزات صنعتی بافته می شود. معمولاً از نخ های مرغوب برای بافت فرش  استفاده می شود. نخ های طبیعی در بافت این فرش به کار می رود. 

طرح و نقشه فرش به بافنده ارائه می‌شود و دار قالی طبق ابعادی که در نظر گرفته شده است درست شده و به بافنده تحویل داده می شود.  بافنده شروع به بافتن این فرش  می کند.  بافنده فرش باید تمام دقت خود را بابت  بافتن بی عیب و نقص طرح به کار بگیرد.

 فرش ماشینی :

فرش های ماشینی بعد از فرش های دستباف به وجود آمدند. با استفاده از تجهیزات و دستگاه های پیشرفته شروع به بافتن فرش های ماشینی شد.

فرش های ماشینی به علت استفاده از دستگاه بسیار سریع تر از فرش های دستباف بافته می شوند .طرح و نقش های آنها چون بر اساس استاندارد به دستگاه تعریف می شود، خطای خیلی کمتری دارد.

طول عمر فرش های ماشینی از فرش های دستباف بالاتر می باشد؛ زیرا  زیرا در بافت آن ها فقط از نخ خالص مانند فرش های دستباف استفاده نمیشود بلکه از الیاف های مختلفی استفاده می شود که میزان پلاستیک بر آنها بالاتر بوده و نگهداری و عمر آنها طولانی تر می باشد.

 انواع فرش از نظر ابعاد

فرش ایرانی از نظر ابعاد یا اندازه به چنددسته تقسیم می شوند.

قالی: به فرش هایی که در اندازه های و 9 12 متری تولید می شوند معمولا قالی یا فرش گفته می شود.

قالیچه: به فرش های در ابعاد کوچک قالیچه گفته می شود. قالی های در اندازه کمتر از 4 متر مربع را قالیچه می گویند.

پادری : به فرش های کوچک که در اندازه نیم متر الی 1.5 متر می باشد، پادری گفته می شود. از پادری اغلب در نقاط ورود و جلوی درب استفاده می شود.

روکش پشتی : برای پشتی ها استفاده می شود. استفاده از پشتی ها امروزه بسیار کاهش یافته است.

تابلو فرش: تابلو فرش ها در گذشته معمولا از فرش های ابریشم و قیمتی بافه می شد. اما امروزه شاهد تابلو فرش های فراوانی با فرش ماشینی هستیم که قیمت بسیار کمتری به نسبت تابلو فرش ابریشمی دارند و شاید هر کسی هم توان خرید آن را داشته باشد.

تابلو فرش های با طرح های زیبایی از چهره و طبیعت را شامل می شوند. حتی اکثر چاپ فرش ها می توانند عکس مد نظر شما را در مدت بسیار کوتاهی با کیفیت بالا چاپ کنند.

از این تابلو های فرش زیبا می توانید به عنوان تابلو در منزلتان اسفاده نمایید.

خرسک : فرش خرسک هم همامن فرش های با پرز بلند می بادش که در اندازه های کوچک باب شده است و در محیط های زیادی به عنوان یک چیدمان زیبا از آن استفاده می شود.

سجاده‌ای یا دو ذرعی : به قالیچه‌های ۳ متری با ابعاد ۲.۲۰ در ۱.۴۰ متر گفته می شود.

 علاوه بر اینکه فرش ها در ابعاد و اندازه های مختلفی تولید می شوند،  بر اساس بافت و طرح دسته بندی مختلفی دارند.

انواع فرش از نظر جنس

• فرش پشمی
• فرش کرکی
• فرش ابریشمی
• فرش چله ابریشم
• فرش چله پشم
• فرش گل ابریشم
• فرش کف ابریشم
• فرش زربافت
• فرش سوف

انواع فرش از نظرابعاد شکل ظاهری

فرش ها اغلب به شکل مستطیلی طراحی و تولید می شوند. اما شکل‌های دایره‌ای ، بیضی ، مربع و حتی با شکل و طرح های متنوع نیز امروزه در بازار وجود دارد. البه تنوع شکل ها بیشتر برای فرش های با متراژ کم مورد استفاده قرار می گیرد.

انواع فرش ماشینی از نظر جنس بافت

فرش‌های ماشینی را می توان از نظر جنس الیاف بافته شده نیز به دست های مختلفی تقسیم بندی کرد:

1- فرش‌های ماشینی پلی استر یا ابریشم مصنوعی:

پلی استر یا ابریشم مصنوعی نوعی ماده پلیمری است که مقاومت بسیار بالایی در برابر رطوبت و حرارت دارد. در بافت فرش ماشینی از پلی استر استفاده می کنند. زیرا پلی استر باعث زیباتر شدن نوع بافت می شود و رنگ ها درخشندگی بالایی در پلی استر دارند.

رنگ بسیار زیبایی که روی فرش دارد موجب استفاده از پلی استر در بافت فرش ماشینی می شود. از معایب ان هم می توان به این دو نکته اشاره کرد: عمر کوتاه تری نسبت به الیاف آکرلیک و پشم دارد و نکته دوم اینکه بر اثر پاخوردن زیاد لطافت خود را از دست می دهد.

2- فرش ماشینی پلی پروپلین :

پلی پروپلین نیز نوعی ماده پلیمیری است که ارزان قیمت می باشد. . این الیاف مصنوعی با اینکه ارزان قیمت می باشد اما رنگ پذیری بسار بالایی داردو همچنین در برابر نور و رطوبت مقاومت بالایی دارد.

فرش هایی که با پلی پروپلین بافه می شوند قیمت مناسبتری دارند. برای خرید فرش ارزان قیمت می توانید از فرش های بافته شده با پلی پروپلین اقدام نمایید.

از معایب آن نیز می توان به عمر کوتاه آن ها اشاره کرد که در مدت زمان کمی آن لطفت خود را بر اثر پاخوردن زیاد از دست می دهند. بیشتر جنبه فانتزی دارند و برای محل هایی که تردد کم می باشد مورد استفاده قرار می گیرند.

3- فرش‌های با الیاف آکریلیک:

الیاف آکریلیک شباهت زیادی به پشم دارد. فرش هایی که با الیاف آکریلیک بافته می شوند قابل تشخیص با فرش پشمی نمی باشد. اما برعکس فرش پشمی این فرش ها در برابر گرما و سرما مقاومتی ندارند. اما پوشانندگی آن بالا می باشد و همین مساله موجب یک عیب هم می شود،که پرز دهی فرش را زیاد می کند.

4- فرش بافته شده از پلی آمید:

پلی آمید ماده‌ی انعطاف‌پذیری است که وزن زیادی را تحمل می کند و این مزیت موجب می شود که بافت فرش دیرتر از بین برود. یک حسن دیگر آن تمیز کردنش می باشد که بسیار آسان و راحت تمیز می شود.

5- فرش بافته شده از پشم:

 پشم یک الیاف طبیعی است که به بافت نرم و سبکب دارد. رنگ گرفتن پشم بسیار خوب می باشد.و اشباع رنگخوبی دارد.

انواع فرش دستباف

فرش دستباف ترنج

فرش دستباف ترنج یک طرح بیضی یا دایره ای در وسط فرش دارد و دور آن را یک حاشیه ی پهن پوشانده است. طرح ترنج از فرش های دستباف با طرفداران زیاد می باشد. طرح آن برگرفته از معماری بناهای اواخر دوره اشکانیان می باشد.

همانند طرح خانه‌هایی که یک حوض در وسط حیاط دارند و دوربر آن پوشیده از باغچه های سبز ، پرگل است.

فرش دستباف خشتی

در فرش دستباف خشتی نظم بیشتری به کار گرفته میشود. خانه‌های مستطیل شکلی که داخل آن طرح‌های متفاوت از هم بافته می شود. هر چه تفاوت طرح این خانه ها بیشتر باشد فرش ارزشمندتر است.

فرش دستباف افشان

در طرح افشان یک حاشیه پهن کار شده که وسط آن را طرح گل‌های ریز و درشت پر کرده است.

انواع فرش دستباف بر اساس الیاف

برای بافت ، فرش‌های دستباف نیز از الیاف مختلفی استفاده می شود؛ که موجب تغییر در قیمت و طرح و رنگ آن می شود.

1- فرش‌ دستباف از الیاف ابریشم:

فرش‌های ابریشم با کیفیت بسیار بالایی بافته می شوند. حساسیت بافت در آنها بسیار بالا می باشد. زمان بسیار زیادی نیز برای بافت فرش صرف می شود. از نظر قیمت نیز بالتر از سایر فرش ها می باشند.

به علت سختی و زمانبر بودن فرش ابریشم معمولا در ابعاد کوچکتر بافته می شوند. البته قیمت بالای آن نیز موجب این مساله می شود. اکثر فرش های دستباف ابریشمی به عنوان تابلو فرش استفاده می شوند.

2- فرش‌ دستباف از الیاف پشم:

فرش های دستباف تهیه شده از الیاف پشم ، همان فرش های قدیمی دستبافتی است که اکثرا آن را در خانه های قدیمی دیده اید. ضخامت الیاف پشم بیشتر از ابریشم می باشد؛ به همین علت زیبایی طرح و نقشه، مانند فرش ابریشم نمی باشد.

مقایسه مزایا و معایب فرش ماشینی و فرش دستباف

حال که در مورد جنس فرش ، ابعاد فرش و انواع فرش ها صحبت کردیم اندکی هم در مورد معایب و مزایای فرش ماشینی و فرش دستباف صحبت کنیم :

فرش های ماشینی زمانی که تازه تولید شده بودند فقط در نوع 500 شانه و 700شانه بودند. هر چه زمن می گذرد ف تجهیزات و دستگاه های به روزتری تولید می شود که تنوع تولید را بالاتر می برد. هم از نظر نوع بافت و هم تنوع طرح و ریز بافت تر شدن فرش های ماشینی موجب ازدیادقدر فروش فرش های ماشینی می شود.

اما از آن طرف همتو لید فرش های دستباف، کاهش یافته و باعث گرانتر شدن قیمت آن می شود. با هزینه های اقتصادی بالایی هم که وجود دارد ؛ مردم به ندرت می توانند فرش های خوب ماشینی بخرند چه برسد به خرید فرش های دستباف!

اما هستند در این بین افرادی که علاقه به فرش دستباف ندارند و می خواهند از سبک های کلاسیک و مدرن استفاده کنند و به سراغ خرید فرش های ماشینی ابریشمی می روند.

هزینه‌ی نگهداری فرش های دستباف نیز بالا می باشد. هزینه شستشوی فرش دستباف نیز بالاتر از فرش ماشینی می باشد.

طول عمر فرش های ماشینی از فرش های دستباف بالاتر می باشد. زیرا در بافت، فرش دستباف از نخ های طبیعی استفاده شده و منسوجات غیر طبیعی عمر طولانی تری دارند.

فرش ایرانی بهترین کیفیت در جهان

تنوع طرح و رنگ در فرش های ماشینی خیلی بیشتر از فرش های دستباف می باشد و به همین علت خیلی از افراد به خرید فرش ماشینی روی می آورند.

فرش ماشینی در نوع فرش فانتزی و فرش کودک و پادری و … تولید می شود.

فرش های دستباف به علت استفاده از الیاف طبیعی در تابستان حالت خنکی دارند و در زمستان حالت گرما؛ اما فرش های ماشینی برعکس هستند.

فرش های ماشینی به علت جذب رنگ بالا در طولانی مدت نیز رنگ و جلای خود را از دست می دهند اما فرش های دستباف تا زمانی که وجود دارند همان رنگ اولیه خود را حفظ می کنند.

فرش های دستباف هر چه از زمان بافت آن بگذرد ارزشمندتر میشود ولی فرش ماشینی با گذشت زمان قیمتش کاهش پیدا میکند.

فرش های دستبافت آلودگی کمتری را جذب می کنند ولی فرش های ماشینی به علت نوع الیاف بافت آلودگی را بیشتر جذب می کنند.

بررسی اصولی فرش ماشینی از نظر شانه و تراکم :

کیفیت فرش ها با شانه و تراکم شناخته می شود. به تعداد گره های به کار رفته در هر متر مربع در عرض فرش را ، شانه می گویند. به تعداد گره های فرش در هر متر مربع در طول فرش را نیز تراکم می گویند.

بالا بودن تعداد تراکم و شانه نشان از کیفیت و مرغوبیت فرش می باشد. خب هر چه تعداد بالاتر باشد فشردگی نیز بالاتر خواهد رفت.

در هنگام خرید فرش، هم به تراکم فرش و هم به شانه‌ی فرش توجه کنید.

فرش 500 شانه و فرش 700 شانه

ابتدا که فرش های ماشینی به بازار آمد فرش 500 شانه بود و به مرور به کیفیت و مرغوبیت آن افزوده شد و اکنون 700 شانه ، 1000 شانه ، 1200 و 1500 شانه موجود می باشد.

وقتی فرشی 1000 شانه می باشد یعنی در هر یک سانت عرض آن 10 گره وجود دارد.

دقت داشته باشید که فرش ها با یک شانه، چند نوع تراکم دارند. مثلا فرش 700 شانه در سه مدل 700 شانه واقعی ، 700 شانه طرح و 700 شانه تبدیلی وجود دارد.

700 شانه واقعی دارای 700 گره با تراکم 2100 تا 3000 گره می باشد. جنس این فرش 700 شانه مرغوب بوده و بافت بسیار مرغوبتری به نسبت 700 شانه تبدیلی و طرح دارد.

فرش 700 شانه تبدیلی، تعداد تراکمش 1500 می باشد.

فرش 700 شانه طرح با تراکم 1000 می‌باشد. در واقع همان فرش 500 شانه است. حتی تعداد تعداد گره های آن نیز همان 500 گره می باشد.

فرش ها هرچه تعداد گره هایشان کمتر باشد ضخیم تر و نرم تر می باشد.

وقتی تعداد گره ها افزایش می یابد، فرش یفت تر بافته می شود و فشرده تر می باشد. فرش های 700 شانه طرح های متنوعی به اندازه فرش های 1200 و 1500 شانه ندارند. در کل بافت و طرح در شانه موثر است. طرح فرش 700 شامنه قابل اجرا بر روی فرش 1500 شانه نمی باشد.

قیمت فرش به تناسب، شانه فرش افزایش می یابد. هر چه شانه فرش کمتر باشد، قیمت هم رو به پایین می باشد.

فرش 1000 شانه

فرش 1000شانه ماشینی، با تعداد 1000 گره در عرض فرش را می گویند.

نسبت به 700 شانه ضخامت کمتری دارد و مقاومت و ظرافت آ از فرش 700 شانه بالاتر می باشد. همچنین قیمت بالاتری نسبت به فرش 700 شانه دارد.

فرش 1000 شانه در تراکم 3000 و 3600 می باشد. در قالب 10 رنگ بافته می شود. طرح آن به نسبت فرش 500 و 700 شانه ظریفتر و زیباتر می باشد.

فرش 1000 شانه قابل بافت در دو نوع برجسته و معمولی می باشد. در بافت برجسته نوعی پستی بلندی بر روی فرش ایجاد می شود. مخاطبان زیادی فرش برجسته را دوست دارند و برخی از افراد نیز تمایلی به خرید فرش برجسته ندارند. زیرا تمیز کردن قسمت های فرو رفته که زباله های ریز می گیرد کمی سخت می باشد.

فرش 1200 شانه

از فرش های ظریف و جدید، فرش 1200 شانه می باشد. با طرح و رنگ های جدید و جذاب در بازار موجود می باشد. خریداران زیادی فرش 1200 شانه را انتخاب می کنند. طرح های ان بسیار زیبا و ظریف می باشد. به نسبت فرش 1500 شانه قیمت مناسب تری دارند و تقریبا با همان طرح و نقشه ی زیبا بافته می شوند و اندکی شخیم تر از فرش های 1500 شانه می باشند.

فرش 1500 شانه

فرش 1500 شانه بسیار شبیه به فرش های ترک و فرش ابریشم هستند. بافت بسیار ریز نقشی دارند و رنگ و طرح ان ها بسیار جذاب و زیبا بافته شده است.

فرش 1200 و 1500 شانه نیز در نوع برجسته و غیربرجسته بافته می شود. طرح های برجسته اندکی از نظر قیمت بالاتر از فرش های غیر برجسته می باشد.

بررسی تخصصی فرش ماشینی از نظر طرح و نقشه

زیبایی طرح و نقش فرش ایرانی در همه‌ی دنیا معروف است. طرح و نقش هایی که الهام گرفته از طبیعت و تاریخ ایران می باشد.

انواع طرح های فرش ایرانی :

• طرح‌های آثار باستانی و ابنیه اسلامی
•  فرش‌های طرح‌ شاه عباسی
•  فرش‌های طرح اسلیمی
• فرش‌های طرح افشان
• فرش‌های طرح بته‌ای (بته جقه)
• فرش‌های طرح‌ اقتباسی
• فرش‌های طرح واگیره‌ای یا بندی
• فرش‌های طرح درختی
• فرش‌های طرح ترکمن یا بخارا
• فرش‌های طرح شکارگاهی
• فرش‌های طرح قابی (خشتی)
• فرش‌های طرح گل فرنگ
• فرش‌های گلدانی
• فرش‌های طرح محرابی
• فرش‌های طرح ماهی درهم
• فرش‌های طرح محرمات
• فرش‌های با طرح هندسی
• فرش‌های طرح تلفیقی  

انواع فرش ماشینی بر اساس شهر بافنده

در شهر های زیادی از ایران کارخانه های بافندگی فرش وجود دارد. فرش های بافته شده با نام همان شهر و یا نام مشخصی خوانده می شود که فروشنده و خریدار بر اساس نام فرش می دانند که این فرش توسط کدام شهر بافته شده است.

برای خرید بهترین فرش ماشینی، المان های زیادی وجود دارد که در مطالب بالا بسیاری از آنها را توضیح دادیم.

انواع فرش بر اساس کارخانه ایرانی

فرش فرهی :

از اولین تولید کننده های فرش شهر کاشان می باشد، که فرش فرهی را روانه بازار کرده است.

3 واحد تولیدی : فرش سپهر کاشان، اطلس ریس کاشان و فرخ سپهر کاشان می باشد که فرش فرهی را با کیفیت بالا روانه بازار کرده است. فرش بدون پرز، بدون حساسیت و مقاوت بالا از ویژگی های، فرش فرهی می باشد.

فرش قیطران:

فرش قیطران یکی دیگر از فرش های خوب ایرانی است که کارخانه آن نیز در کاشان می باشد.. فرش قیطران فرش های با شانه بالا تولید می کند. طرح و نقش های زیبای فرش قیطران با 1500 و 1200 شانه از بهترین تولیدات این کارخانه می باشد.

فرش خاطره:

فرش خاطره نیز از کارخانه‌های معتبری است، که در شهر کاشان فعالیت خود را سال ها پیش شروع کرده است. محصولات این کارخانه با مواد اولیه وارد شده از کشورهای ترکیه، آلمان و کره‌ی جنوبی تولید می شوند و از کیفیت بسیار بالایی برخوردارند.

فرش ساوین

فرش ساوین از اولین تولیده کننده های فرش های ماشینی می باشد. فرش ساوین صادر کننده فرش به 5 قاره جهان می باشد و فرش های بسیار با کیفیتی را تولید می کند.

فرش محتشم

فرش محتشم از تولید کننده های فعال فرش ماشینی باکیفیت می باشد. از ویژگی‌های بارز محصولات تولیدی این گروه می‌توان به مواردی همچون عدم پرزدهی، ضدحساسیت، مقاوم در برابر سایش، شستشو ، نور و بافت مشابه فرش‌های دستبافت اشاره کرد.

فرش ستاره کویر یزد، فرش نگین مشهد و کارخانه های فرش بافی زیادی مانند: فرش نیاوران، فرش نگین مشهد، فرش یلدای کویر، فرش عالی مقام، فرش سورنا، فرش زمرد مشهد، فرش توس مشهد، فرش پاتریس، فرش مشهد اردهال و قالی سلیمان وجود دارد که جزو بهترین کارخانه های فرش بافی می باشند.

شهرهای پرآوازه تولید کننده فرش

• کاشان
• مشهد
• یزد
• اصفهان
• کرمان
• شیراز

آیا در خرید فرش باید به شهر بافنده نیز توجه کرد؟

در خرید فرش توجه به اینکه فرش برای چه کارخانه و چه شهری می باشد نیز اهمیت دارد. کاشان از جمله تولید کننده های محبوب می‌باشد که چندین کارخانه متفاوت در آن فرش بافی می‌کنند.در این مقاله با انواع فرش ها، انواع بافت و طرح فرش ها و شهرهای تولید کننده فرش ها آشنا شدید. لطفا نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید.